Aktualności

Ponad połowa światowego PKB zależy od przyrody i jej usług. Budownictwo, rolnictwo, produkcja żywności czy leków – wszystkie te sektory opierają się na zasobach natury, takich jak różnorodność genetyczna i stabilne ekosystemy. Tymczasem wciąż tracimy cenne lasy w zastraszającym tempie – ekspansja rolnicza odpowiada za blisko 90% wylesiania na świecie, z czego aż 40% wynika z wypasu zwierząt gospodarskich.

Unia Europejska postanowiła to zmienić.

Geneza i cele EUDR

EUDR to skrót od European Union Deforestation Regulation – nazwy Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2023/1115 w sprawie ograniczania wylesiania i degradacji lasów.

Jego pełna nazwa brzmi: Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2023/1115 w sprawie udostępniania na rynku unijnym i wywozu z Unii niektórych towarów i produktów związanych z wylesianiem i degradacją lasów oraz uchylenia rozporządzenia (UE) nr 995/2010. Często nazywane jest po prostu „Rozporządzeniem o wylesianiu”.

Analizy Komisji Europejskiej wykazały, że konsumpcja w UE jest istotnym czynnikiem wylesiania w skali globalnej. W preambule Rozporządzenia czytamy:

„Konsumpcja w Unii jest istotnym czynnikiem powodującym wylesianie i degradację lasów w skali globalnej. W ocenie skutków niniejszego rozporządzenia oszacowano, że bez odpowiedniej interwencji regulacyjnej konsumpcja i produkcja w Unii tylko sześciu towarów (bydła, kakao, kawy, palmy olejowej, soi oraz drewna) spowodowałaby do 2030 r. wzrost do około 248 000 hektarów wylesionych obszarów rocznie.”.

Bez regulacji do 2030 r. produkcja i konsumpcja zaledwie sześciu towarów – bydła, kakao, kawy, palmy olejowej, soi i drewna – przyczyniałaby się do utraty nawet 248 000 hektarów lasów rocznie.

Jak było wskazane we wstępie: „Ekspansja rolna odpowiada za blisko 90 % wylesiania na świecie, przy czym ponad połowa utraty zasobów leśnych spowodowana jest przekształcaniem lasów w grunty uprawne, zaś wypas zwierząt gospodarskich odpowiada za blisko 40 % utraty zasobów leśnych.”

W tej sytuacji, celem EUDR jest:

• ograniczenie globalnego wylesiania i degradacji lasów,
• zmniejszenie wkładu UE w emisje gazów cieplarnianych,
• ochrona różnorodności biologicznej.

Kogo dotyczą nowe przepisy?

Rozporządzenie dotyczy wszystkich podmiotów, które wprowadzają na rynek UE, udostępniają w UE lub eksportują z UE towary objęte rozporządzeniem – oraz produkty powstałe z ich użyciem. EUDR obejmuje następujące produkty:

• bydło i produkty z niego (np. skóra),
• kakao i produkty z kakao (np. czekolada),
• kawa,
• olej palmowy,
• kauczuk,
• soja,
• drewno i produkty z drewna.

Rozporządzenie nakłada obowiązek, aby na rynek nie trafiały produkty, które przyczyniły się do wylesiania, na przykład kakao pochodzące z plantacji powstałej kosztem lasu po 31 grudnia 2020 roku. Towary muszą być również wytworzone zgodnie z prawem kraju pochodzenia oraz objęte procedurą należytej staranności. Ta procedura obejmuje zebranie danych i dokumentów potwierdzających pochodzenie surowców, ocenę ryzyka w całym łańcuchu dostaw oraz podjęcie działań minimalizujących to ryzyko. Jeśli nie zostanie złożone oświadczenie o dochowaniu należytej staranności albo produkt nie spełni wymogów EUDR, nie może on zostać sprzedany ani wyeksportowany.

Wymagania rozporządzenia zaczynają obowiązywać dużych i średnich przedsiębiorców 30 grudnia 2025 r, a małe i mikro przedsiębiorstwa 30 czerwca 2026 r.

Polski kontekst

Ministerstwo Klimatu i Środowiska pracuje nad ustawą, która ma doprecyzować unijne przepisy dotyczące EUDR. Zgodnie z założeniami poszczególne inspekcje będą odpowiedzialne za nadzór nad różnymi grupami towarów: Inspekcja Ochrony Środowiska zajmie się drewnem, Inspekcja Handlowa będzie kontrolować kauczuk, IJHARS obejmie nadzorem kakao, kawę, olej palmowy i soję, a Inspekcja Weterynaryjna będzie odpowiadać za bydło. Projekt tej ustawy planowany jest do przyjęcia w ostatnim kwartale 2025 roku.

EUDR stanowi milowy krok w odpowiedzialnej polityce handlowej Unii Europejskiej. Dzięki tym przepisom firmy będą zobowiązane do dokładnego sprawdzania pochodzenia surowców, a konsumenci zyskają większą pewność, że kupowane produkty nie przyczyniają się do niszczenia lasów. W efekcie wspólnymi działaniami ograniczymy presję na ekosystemy i spowolnimy utratę bioróżnorodności.