Aktualności

W 2025 roku mija dziesięć lat od historycznego momentu przyjęcia przez wszystkie państwa członkowskie ONZ Agendy 2030 na rzecz Zrównoważonego Rozwoju. Dokument ten, zawierający 17 Celów rozpisanych na 169 powiązanych zadań (SDGs), stał się wspólną mapą drogową międzynarodowej społeczności na rzecz pokoju, dobrobytu, równości i ochrony środowiska. W 2015 roku, Agenda 2030 dawała nadzieję na bezprecedensową współpracę globalną w duchu odpowiedzialności międzygeneracyjnej. 

Gdzie jesteśmy dzisiaj? Globalny raport 2025 

Według najnowszego "Sustainable Development Report 2025", świat znajduje się daleko od realizacji SDGs. 

• żadne państwo nie jest na ścieżce do osiągnięcia wszystkich 17 Celów do 2030 roku. 

• W skali globalnej, tylko 17 procent Celów Zrównoważonego Rozwoju* jest na dobrej drodze do tego, żeby mogły zostać osiągnięte do roku 2030.   

• Odnotowuje się regres w obszarach takich jak równość, klimat i bioróżnorodność. 

Raport wskazuje, że tempo postępów jest zbyt wolne, a nierówności między krajami pogłębiają się, zwłaszcza po pandemii COVID-19, która zaburzyła wiele procesów rozwojowych. 

Polska na tle świata 

Polska zajęła wysokie, dziewiąte miejsce w światowym rankingu realizacji SDGs (na 167 krajów). Jak podkreśla Monika Michalska, Sustainability Project Manager UNEP/GRID-Warszawa, jest to “najwyższa pozycja naszego kraju w tym rankingu, co może istotnie wpłynąć na percepcję Polski jako odpowiedzialnego i stabilnego partnera gospodarczego”. Jednocześnie, trzeba pamiętać, że choć to czołówka, to dopiero początek drogi. Ranking pokazuje tempo zmian do tej pory, ale nie odpowiada na pytanie, czy rzeczywiście zbliżamy się do Celów na czas. 

W obszarach takich jak dostęp do edukacji, usługi wodno-kanalizacyjne czy jakość powietrza odnotowujemy postępy. Jednak pozostają obszary wymagające pilnej uwagi: niska efektywność energetyczna, wysoka emisyjność gospodarki, zagrożona różnorodność biologiczna i niepewność środowiskowa na terenach wiejskich. 

Szczegółowe dane na temat realizacji poszczególnych Celów Zrównoważonego Rozwoju, również dla Polski, są dostępne na platformie World Environment Situation Room, przygotowanej przez Program Narodów Zjednoczonych ds. Środowiska (United Nations Environment Programme, UNEP). W tworzeniu niektórych treści i zestawień publikowanych na tej platformie uczestniczy także UNEP/GRID-Warszawa – afiliowany z UNEP ośrodek działający w Polsce. 

Pięć lat do 2030. Co dalej? 

Zostało tylko pięć lat, by wypełnić zobowiązania podjęte w ramach Agendy. Biorąc pod uwagę skalę wyzwań – to niewiele. Musimy zewrzeć szeregi i wypełnić ten czas działaniem ukierunkowanym na cel. Musimy wziąć sobie do serca, że 5 lat zaczyna się już dziś! 

W tym kontekście, UNEP/GRID-Warszawa wraz z partnerami planuje zorganizowanie wydarzeń edukacyjnych i debat, które w 10. rocznicę uchwalenia Agendy 2030 będą stanowić przestrzeń refleksji i dialogu nad tempem oraz kierunkiem transformacji. 

Żyjemy dzisiaj w zupełnie innej rzeczywistości politycznej niż w 2015 roku. Więcej też wiemy dziś o naturze kryzysu planetarnego i o jego skutkach społecznych. I w tej wiedzy nie ma miejsca na zwątpienie w sens Agendy. "Agenda 2030 to nie tylko plan, to wizja przyszłości, której chcemy i potrzebujemy" – zauważa Monika Michalska. "I mimo że minęła już dekada, żaden z tych Celów nie stracił na aktualności czy pilności, a pojawiają się kolejne wyzwania, jak narastający polikryzys, nowe formy nierówności cyfrowych oraz postępująca cyfryzacja gospodarki, pogłębiające się ryzyka systemowe – technologiczne, środowiskowe, społeczne czy geopolityczne – czy etyczne dylematy związane z rozwojem nowoczesnych technologii. Dodatkowo, metale ziem rzadkich oraz inne strategiczne surowce są kluczowe dla rozwoju technologii niskoemisyjnych – Międzynarodowa Agencja Energii (IEA) w raporcie Global Critical Minerals Outlook 2024/2025 przewiduje, że popyt na m.in. lit, kobalt, miedź, wzrośnie do 2040 roku nawet kilkukrotnie, co pozwala przewidywać wyzwania w zakresie dostępności i cen tych surowców. Światowe problemy pokazują, jak bardzo trafnie zdefiniowane zostały Cele Agendy 2030". 

Agenda, która nie traci na aktualności 

Cele Zrównoważonego Rozwoju są w dynamicznej współzależności z kluczowymi globalnymi ryzykami zidentyfikowanymi w najnowszym Global Risks Report 2025 Światowego Forum Ekonomicznego (World Economic Forum, WEF). Ich realizacja jest obarczona ryzykiem, ale też osiągnięcie Celów jest drogą do uniknięcia największych zagrożeń z ich długofalowymi konsekwencjami. Wśród najpoważniejszych wyzwań krótkoterminowych raport wskazuje m.in. dezinformację i manipulację informacją (misinformation and disinformation), ekstremalne zjawiska pogodowe, konflikty zbrojne, polaryzację społeczną oraz cyberzagrożenia. W perspektywie dekady dominujące są ryzyka środowiskowe, takie jak utrata bioróżnorodności, krytyczne zmiany systemów ziemskich czy niedobory zasobów naturalnych. SDG są tak skonstruowane, by systemowo odpowiadać na te wyzwania. 

W świetle coraz bardziej odczuwalnych skutków zmiany klimatu, spadku bioróżnorodności, rosnących nierówności społecznych czy konfliktów politycznych, można powiedzieć jedno: Cele Agendy 2030 nie tylko pozostają aktualne, ale stają się coraz bardziej pilne uwzględniając pojawiające się nowe wyzwania. Agenda 2030 pozostaje najbardziej kompleksowym planem działania na rzecz lepszej przyszłości – i nie możemy dopuścić, by pozostała tylko ambitną wizją na papierze. 

Jak powiedział kiedyś Ban Ki-moon: „Nie mamy planu B, ponieważ nie mamy planety B”. Dziś to stwierdzenie brzmi mocniej niż kiedykolwiek wcześniej. Potrzebujemy realnej mobilizacji, współpracy i determinacji. Realizacja SDGs nie może być domeną wyłącznie rządów czy wielkich instytucji. To wyzwanie i szansa, która dotyczy nas wszystkich: biznesu, nauki, samorządów, organizacji pozarządowych a przede wszystkim każdego z nas, na co dzień. 

-------- 

*Aby zminimalizować błędy wynikające z brakujących danych, Raport obejmuje tylko kraje, które dysponują danymi dla co najmniej 80 procent wskaźników, a także kraje, które zostały uwzględnione w poprzednich edycjach Raportu, o ile nie brakuje im więcej niż 25 procent danych.